خانه‌های خالی؛ بستر بزهکاری و تهدید امنیت اجتماعی

در شرایطی که بازار مسکن با چالش‌های فراوانی مواجه است، پدیده خانه‌های خالی به یکی از معضلات بزرگ کلانشهرهایی مانند تهران تبدیل شده است. این خانه‌ها، که اغلب به دلیل سرمایه‌ای شدن مسکن خالی مانده‌اند، نه‌تنها منابع مسکونی شهری را از دسترس عموم خارج می‌کنند، بلکه به عوامل بالقوه‌ای برای افزایش ناامنی و بزهکاری اجتماعی در محله‌ها بدل شده‌اند. فرشید ایلاتی، کارشناس سیاست‌گذاری مسکن، در گفت‌وگویی با ما به بررسی تأثیرات منفی این خانه‌های خالی بر امنیت محله‌ها و افزایش بزهکاری پرداخته و به تجارب جهانی و راهکارهای مؤثری اشاره کرده است که می‌توانند در کاهش این معضل مؤثر باشند. ایلاتی درباره افزایش تعداد خانه‌های خالی در تهران و دیگر کلانشهرها می‌گوید: متأسفانه در بسیاری از کلانشهرها، به ویژه تهران، پدیده خانه‌های خالی به دلیل تبدیل مسکن به یک کالای سرمایه‌ای بسیار شایع شده است. بسیاری از افراد به جای اینکه مسکن را به عنوان مکانی برای زندگی و سکونت در نظر بگیرند، آن را به عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری و افزایش دارایی خود می‌بینند. این مسئله باعث شده که مسکن از کارکرد اصلی خود فاصله بگیرد و به بازاری برای سودآوری تبدیل شود. او ادامه می‌دهد: وقتی در محله‌ای تعداد زیادی خانه خالی وجود دارد، طبیعتاً امنیت آن محله کاهش می‌یابد. این خانه‌ها به مکان‌های بی‌دفاعی تبدیل می‌شوند که می‌توانند توجه افراد بزهکار را به خود جلب کنند. خانه‌های خالی یا ساختمان‌های نیمه‌کاره به مکانی برای تجمع افراد ناهنجار یا حتی انجام فعالیت‌های غیرقانونی بدل می‌شوند که می‌تواند به بزهکاری اجتماعی دامن بزند. به گفته ایلاتی، برخی کشورها از سیاست‌های مالیاتی برای مقابله با خانه‌های خالی استفاده کرده‌اند: در برخی کشورها، دولت‌ها با اعمال مالیات بر خانه‌های خالی، مالکین را تشویق به اجاره دادن یا فروش این خانه‌ها کرده‌اند. این سیاست‌ها کمک می‌کنند که خانه‌ها به چرخه اقتصادی و اجتماعی بازگردند و از سوی دیگر باعث افزایش امنیت محله‌ها می‌شوند. وی همچنین برای کاهش تعداد خانه‌های خالی راهکارهایی مانند اعمال مالیات بر خانه‌های خالی، حمایت از اجاره‌های بلندمدت و ایجاد شفافیت در معاملات ملکی را پیشنهاد می‌دهد: این اقدامات باعث می‌شوند که افراد به جای نگاه سرمایه‌ای به مسکن، به عنوان مکانی برای زندگی به آن توجه کنند. ایلاتی بر اهمیت فرهنگی مسکن نیز تأکید می‌کند: مسکن فقط مکانی برای خوابیدن و استراحت نیست، بلکه محیطی است که فرهنگ و رفتارهای اجتماعی افراد در آن شکل می‌گیرد. زمانی که خانه‌ها به کالای صرفاً اقتصادی تبدیل شوند و خالی بمانند، از نقش فرهنگی و اجتماعی خود فاصله می‌گیرند. این امر به جای تقویت انسجام اجتماعی، بستر مناسبی برای بزهکاری فراهم می‌کند. بنابراین، باید نگاه فرهنگی به مسکن بازگردد تا بتوانیم از تأثیرات مثبت آن بر جامعه بهره‌مند شویم.